Menu
My ERA ERA'ya Katıl
Suggestions
My Era ERA'ya Katıl
Home | Yayınlar | Kidney Diseases

Kidney Diseases

Kronik böbrek hastalığı

Eğer böbrek fonksiyonu üç aydan fazla bir süre için azalmış ve glomerüler filtrasyon oranı (GFR) dakikada 1.73 m2‘ye kadar düşmüşse, buna kronik böbrek hastalığı (CKD) denir. Aynı zamanda kronik böbrek yetmezliği veya kronik böbrek yetmezliği de denir. Kronik böbrek hastalığı için bir tedavi yoktur. Ancak, genellikle böbrek fonksiyonunun kaybını yavaşlatmak ve ilişkili riskleri en aza indirmek mümkündür. Bu nedenle, erken tespit son derece önemlidir. Bu şekilde, böbrek hastalığının nedenleri, yüksek kan basıncı veya diyabet mellitus gibi, zamanında tedavi edilebilir.

 

Kronik Böbrek Hastalığının Belirtileri

Kronik böbrek hastalığının başlangıcı genellikle sinsidir ve ilk başta herhangi bir semptom göstermeyebilir. Ancak, zamanla böbreklerin kanın atık sıvısını ve toksinlerini filtreleme yeteneği azaldıkça, aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:

  • Şişme (ödem), özellikle bacaklarda ve göz kapaklarında
  • Zayıflık ve halsizlik

CKD’nin ileri aşamalarında, daha fazla semptomlar ortaya çıkabilir:

  • Anemi ve ilişkili bitkinlik, konsantrasyon problemleri ve solgunluk
  • Iştah kaybı
  • Yüksek veya zor ayarlanabilen kan basıncı
  • Nefes darlığı
  • İdrar çıkışının azalması veya gece daha sık idrara çıkma
  • Kemik ağrısı
  • Kas krampları
  • Cilt kaşıntısı ve bacaklarda yanma
  • Mide bulantısı, kusma, ishal

 

İleri böbrek hastalığı birçok diğer organ sistemini etkiler, bunlar arasında:

  • Kardiyovasküler sistem, felç ve kalp krizi riskini artırır.
  • Sinir sistemi, bilişsel bozukluk veya kötü hafıza riskini artırır.
  • Muskuloskeletal sistem, kemik ağrısına ve bazen kırıklara neden olur.
  • Hematolojik sistem, anemiye neden olur.

 

Kronik Böbrek Hastalığının Tanısı

Glomerüler filtrasyon oranı (GFR) böbrek yetmezliğinin evresini gösterir. GFR, kanın kreatinin düzeyinden hesaplanan ve böbrekler tarafından bir dakika içinde filtre edilen plazma hacmini gösterir. Kanın yanı sıra idrarın da her zaman incelenmesi gerekmektedir. İdrar teşhisi, bir böbrek yetmezliğinin oluşmasını tespit etmeye ve nedenlerini belirlemeye yardımcı olur. Ultrason veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme de böbrek hastalığı hakkında çok kullanışlı bilgiler sağlayabilir.

1. evrede, GFR hala normaldir; dakikada 90 mililitreden fazla ölçer. Ancak, idrarda artmış albümin seviyeleri bulunursa, bunun erken böbrek hasarına işaret etmesi mümkündür. Böbreklerin ultrason muayenesi, böbreklerin boyut, pozisyon ve yapıdaki olası değişiklikler hakkında bilgi verir.

2. evrede, GFR dakikada 60 ila 89 mililitre arasına düşmüştür. Ancak, genellikle belirtiler yoktur.

3. evrede, GFR dakikada 30 ila 59 mililitre arasındadır. Kreatinin ve üre seviyeleri artmaktadır, kan basıncı yükselmekte ve hastalar genellikle daha kolay yorulur ve daha az dirençlidir.

4. evrede, GFR sadece dakikada 15 ila 29 mililitredir. Semptomlar daha şiddetli hale gelebilir. Hasta mide bulantısı, kusma, kaşıntı, sinirler ve kemiklerde ağrı ve bacakların ve yüzün şişmesini yaşayabilir. Ancak bu aşamada hala göreceli olarak semptomsuz olabilir.

5. evrede, GFR dakikada 15 mililitrenin altına düşer ve kronik böbrek hastalığı son evre böbrek hastalığına ulaşmış veya yaklaşmaktadır ve hasta düzenli diyaliz veya böbrek nakline bağlıdır. 5. evrede CKD olup henüz diyalize ihtiyaç duymamış veya böbrek nakli olmamış olabilir.

 

Kronik böbrek hastalığının nedenleri

Kronik böbrek hastalığının en önemli ve sık nedenleri yüksek kan basıncı ve diyabet mellitus’tur. Böbrek dokusunun iltihabı veya böbrek pelvisinin tekrarlayan iltihabı da filtreleme kapasitesini azaltır. Kronik böbrek yetmezliğinin diğer nedenleri arasında doğuştan böbrek hastalıkları, kistik böbrekler ve böbrek damarlarının kireçlenmesi ve arterioskleroz bulunur. İdrar yolu da, örneğin taşlar veya basınç nedeniyle tıkanabilir veya engellenebilir. Bu genellikle görüntüleme üzerinde belirlenebilir ve tedavi tıkanıklığı hafifletmeye yönelik olmalıdır. Uzun süreli ilaç alımı olan herkes böbrek fonksiyonlarını izlemek zorunda olabilir ve doktorunuz bu konuda size rehberlik edebilir.

 

Kronik böbrek hastalığının tedavisi

Böbrek hasarına yol açtığı düşünülen herhangi bir altta yatan hastalığı tedavi etmek şarttır.

Diyabet ve/veya yüksek kan basıncı olan hastalar kan şekerini ve kan basıncını mümkün olan en iyi şekilde kontrol etmelidir. Doktor tavsiye verecek ve uygun olduğunda ilaç yazacaktır. Sağlıklı bir yaşam tarzı da eşit derecede önemlidir. Dengeli bir diyet ve düzenli egzersiz, böbrek fonksiyonunda önemli bir iyileşmeye önemli ölçüde katkıda bulunabilir. Fiziksel egzersiz, düzenli yürüyüşler kadar basit olabilir, örneğin, kan basıncını düşürmeye, kasları güçlendirmeye ve sonuç olarak yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir. Birçok merkezde, diyaliz hastalarının diyaliz sırasında egzersiz yapabilmeleri için bisikletler bulunmaktadır.

İleri böbrek hastalığı durumunda, hastaların yeme ve içme alışkanlıklarını doktorlarıyla tartışmaları gerekiyor. Eğer böbrek fonksiyonu zaten ciddi derecede azalmışsa, tuz, yani sodyum klorid dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır. Diyetin diğer elementlerine dikkat etmek gerekebilir, özellikle de potasyum ve fosfat içeriğine. Özellikle dializ hastaları, genellikle bu minerallerin yüksek içeriğine sahip gıdalardan kaçınmaları istenir. Bazı durumlarda, yemek pişirme yöntemlerini değiştirerek yiyeceklerdeki potasyum ve fosfat içeriğini azaltmak mümkün olabilir. Ancak, diyet hakkındaki rehberlik her zaman hastanın bakımından sorumlu doktor ve veya diyetisyenden alınmalıdır. Potasyum bakımından yüksek olan yiyecekler arasında, patates cipsi, muz, domates, kahve, çikolata ve kuru meyveler vardır. Süt ürünleri ve fındıkların fosfat içeriği daha yüksektir. Ayrıca, böbrek hastalığı olan hastalar için diyet tuzunun genellikle bir alternatif olmadığını belirtmek önemlidir çünkü az sodyum içerir, ancak potasyum açısından zengindir.

Eğer böbrekler artık atıkları kanından uzaklaştıramıyorsa, detoksifikasyon başka bir şekilde, diyaliz veya böbrek nakli yoluyla sağlanmalıdır.